Ó longo desta semana, máis concretamente o 17 de maio, conmemórase en Galicia o Día das Letras Galegas (aínda que este ano debido á pandemia non se celebrará ata o 31 de Outubro) que, como sabedes, é unha celebración que se instituiu en 1963 con motivo do centenario da publicación en Vigo da obra de Rosalía de Castro, Cantares Gallegos (1863), que marcaría o inicio do “Rexurdimento” galego.
Este Día creouse para rendirlle homenaxe ás persoas que destacaron pola súa creación literaria en galego, ou pola defensa desa lingua. Cada ano adícase a unha personalidade diferente escollida pola Real Academia Galega seguindo uns criterios.
Vídeo da canción ” A fala e falade galego”, poema de Eduardo Pondal e interpretada por Juan Pardo.
Este ano o homenaxeado é Ricardo Carballo Calero, considerado como unha das figuras máis relevantes da cultura galega da segunda metade do século XX.
Carballo Calero (Ferrol, 1910 – Santiago de Compostela, 1980) foi pioneiro en moitas cousas, entre elas ter sido o primeiro catedrático de Lingua e Literatura Galegas, exercendo a docencia na Universidade de Santiago. A súa traxectoria vital está moi ligada ó galeguismo desde 1926,en torno ó Seminario de Estudos Galegos, e relacionaríase con Vicente Risco, Castelao, Otero Pedrayo e outros intelectuales destacados da Xeración Nós. Participou na fundación do Partido Galeguista e no proceso de redacción do Estatuto de Autonomía para Galicia.
Na Guerra Civil loitou no bando republicano e en 1939 foi detido e condenado a prisión. Dous anos despois foi liberado coa prohibición de exercer cargos públicos, o que o levaría ó exercicio privado da docencia en Lugo, onde estableceu relacións co galeguismo no exilio.
A súa creación literaria abarca a poesía, a narrativa, o ensaio e o teatro. Na súa producción poética destacan “Vieiros” (1931), “Poemas pendurados dun cabelo” (1952), “Pretérito Imperfeito” (1980), “Cantigas de amigo e outros poemas” (1986) ou “Reticências”(1990).
Como dramaturgo publicou: ” A sombra de Orfeo”, “Farsa das zocas”, “A arbre”, “Auto do prisioneiro” (1971) e “Teatro Completo” (1982).
Como narrador, deixou títulos como “Xente da Barreira” (1950), a primeira novela en galego da posguerra, centrada nunha saga fidalga do rural, e “Scórpio” (1987), na que retrata a xeración dos vencidos na guerra civil española.
Escribiu ademais, a “Historia da Literatura Galega Contemporánea” (desde 1808 ata 1936) ; a primeira edición saíu en 1963 e según él mesmo comentou “estaba concebida como o volume inicial dos dous proxectados”. Mais cando, dez anos despóis, o traballo ficou concluso, achábase esgotado o volume que se publicara, e parecéu oportuno imprimir nun só todo o texto” . A terceira edición foi publicada pola Editorial Galaxia en 1981.
Aí van uns versos dun dos seus poemas:
Maria Siléncio
Cabeleira de chúvia, ollos de néboa.
Maria Siléncio, esfarrapada, à espreita.
Sempre agardando, pola noite, as barcas.
A tua angúria fala con olladas.
Maria Nocturna: no peirán ¿qué esperas?
¿polo dia non vives?
¿Naces cada solpor? ¿Cais de primeira estrela?
Maria Siléncio, sempre dura e muda…
¿Cál é a barca que agardas?
Das fontes dos teus ollos
fluen rios de sono.
Pero ti sempre dura e desvelada,
batida polo vento, no peirán…
Maria Siléncio, eu roubaria
no ceu
a estrela de mel,
na água
a estrela de prata,
pra che mercar a fala.
Se queres ulir flores,
darei-che a flor da lúa.
…………………
Vídeo da canción ” Maria Silencio” de Carballo Calero, interpretada por A Minha Embela.
Para Valdeorras tamén é importante este día porque queremos seguir reivindicando un Día das Letras Galegas para o noso paisano Florencio Delgado Gurriarán; aquí seguimos loitando para que a súa labor como escritor no exilio sexa recoñecida ademais de por nós, pola Real Academia Galega.
Vaia a continuación uns versos dun poema adicado no seu día ós ¨ seus lonxanos viciños de Córgomo¨.
Córgomo de Valdeorras
Tesouro de lembranzas:
garimosas, acedas,
ou mouras de tristura
ou dóces e sinxelas.
Acubilladas todas,
do pasado, antre a néboa.
¿ Por qué xurden agora
na miña mente inqueda?
Arastora, na longa lonxanía,
volto a vivir a vida do pasado.
Lembro a nenez e lembro a mocedade,
lembro a noiva sinxela dos quince
anos.
……………………….
Vídeo Anxo Rei en Córgomo “Ahí ven o maio” de Florencio M. Delgado Gurriarán, interpretada polo cantautor valdeorrés Anxo Rei.
Feliz Día das Letras a todos os Galegos!
Texto, montaxe e fotos: María Elva Delgado.
