ColaboraciónsOpiniónPremio Literario M. Tremiñá

María, a nena que foi cinsenta

Segundo premio da categoría C

A cara de felicidade coa que saiu da sala daquela consulta amosaba que as novas recibidas eran boas. Así o pensaron as tres amigas que a agardaban quedas nas súas cadeiras, cunha inicial preocupación no xesto que tornou en bágoas ao ollar o sorriso que recén se prendía nos labios de María, unha muller loitadora, curtida mil veces polos vaivéns da vida e agora por fin e de novo, outra vez plenamente felíz.

Nacera co Século XX xa avanzado no berce dunha familia humilde do oriente ourensán; non poido ir á escola, pero os anos lle ensinaron que con coraxe e constancia podería acadar todos os seus anceios. As catro regras, un máster en agarimo cara os seus semellantes e centos de receitas coas que paliar os efectos da dureza do cotián conformaban unha sabedoría que moitos envexaron durante longos anos. Nunca vestiu roupas de tronío, como aquelas que levaba Cinsenta, protagonista do seu conto favorito e dos seus sonos de cativa, durmidos baixo os cobertores que con teimuda paciencia fixera a señora Rosa, a máis tenra do lugar e a mellor avoa que unha se poidera imaxinar.

Foi a segunda de seis irmáns, metade homes de metade mulleres. Manolo, o maior, partira moi novo a facer as américas, onde casou e quedou por sempre como encargado dunha fábrica de ninguén sabe que. Voltaba polas festas do Santiago, aproveitando para pasar cos seus unhas xornadas de verán, recargar os depósitos de amor que lle tiñan na familia e por que non dicilo, saborear o roscón da avoa mollado no viño que maduraba nas frías e ancestrais adegas que chegaran ata eles despois de ser herdadas por infinitas xeraciòns. O resto dos irmáns quedaran na aldea, traballando os recursos propios e saindo airosos dunha vida que escasa en patrimonio sempre foi ampla en felicidade. Non precisaban grandes luxos, os camiños se facían andando salvo que alguén se ofrecera a levalos nuns coches que eles no podían mercar. Pero eso non importaba, naquela familia sempre había un lume prendido na cociña co que quecerse nas frías noites de inverno e un clima de entendemento e agarimo que mantiña a ledicia
no ambiente.

O tempo foi pasando e María coñeceu a Felipe, un rapaz ben parecido do concello lindeiro co que coincidira nun daqueles Santiagos aos que Manolo nunca faltaba. Unha mirada, un xesto, un baile e un refresco compartido foron os catro primeiros pasos dunha relación que perduraría eternamente no tempo e que a achegou por intres ao personaxe da súa idolatrada Cinsenta. Rexentaba Felipe un negocio de ultramarinos de gran aceptación na bisbarra, o que lle permitía levar unha vida desafogada e mercar agasallos cos que encandilar á súa amada moza. A amor foi medrando e o tempo fixo o resto para que nunha soleada mañá de xullo casaran na igrexa local, ante a presencia de familiares, de amigos e de Souto, o seu fiel e inseparable can de palleiro. Non poido vestir como tantas veces soñara mentres navegaba polas páxinas do seu máxico conto, pero aquel vestido branco, de curta manga e longo velo convertía a María na máis bela das princesas, e ela que o sabía, non era quen de deixar de sorrir ao verse tan fermosa, tan ben acompañada e tan plena de felicidade. Así a delataban as bágoas que corrían polas súas meixelas cando unha vez
rematada a celebración saían polo atrio bañados en arroz, non moito por certo, que á señora Rosa non lle gustaba ver a comida espallada polo chan.

A viaxe de noivos transcorreu durante catro inesquecibles días polas praias da Coruña, onde aquel autobús no que ían semelláballe ser a mellor das cabazas convertida en carroza, e os longos areais presentábanse ante a súa mirada como irrematables sendeiros que a conducían cara a felicidade e aos soños cumpridos. Foi entón cando
María pechou os ollos, premeu forte a tersa man de Felipe e voltou a soñar como de cativa, ao seu maxín chegaban imaxes de príncipes e princesas, todos coas mesmas caras que a súa e a do seu home. Non quixo abrilos ata que descubriu que agochados nun imaxinario faiado descansaban un par de zapatos de fino cristal, camiñou chea de
nervos cara eles e comprobou que agora por fin lle servían e ficaban perfectamente axeitados nos seus temblorosos pés. Tardou uns segundos máis en despegar as pálpebras, quizais por medo a que todo se esvaecera, pero pouco a pouco foi recuperando a visión e comprobou que ao seu carón seguía viaxando o máis lucido dos príncipes. Un arrepío percorreulle todo o corpo cando tomou de novo conciencia de que todo aquelo era certo, sabía que o seu destino ía naquel autobús e que ela estaba alí para disfrutalo. Dende logo, si aquelo no era felicidade, abofé que se parecía moito. Ela ollaba a través da fiestra admirando a paisaxe mentres seguía coa man fortemente premida á do seu amado, co corazón latexando a ritmo desenfreado e cos labios listos para seguir sorrindo e bicar aos que viaxaban pegadiños a ela; uns labios cos que horas antes selaran o seu eterno amor ante o párroco que lles dixera aquelo de “eu vos declaro marido e muller” e que María traduciu no seu interior como “eu vos declaro Príncipe e
Cinsenta”.

Pasados aqueles días de moderado desenfreo e amores consumados, inmortalizados nunha foto en branco e negro que na vella Praza de María Pita lles fixeran a cambio dunhas cantas moedas, regresaron á casa coas pilas recargadas e con
unhas ansiosas gañas de contarlles e facer partícipes a todos dos bos momentos vividos.

Despois de repartir uns agasallos mercados na tenda de Anselmo, un ourensán que foi cara a cidade herculina a tentar gañarse a vida, sentaron todos no patio exterior a carón do vello piorno, e baixo a luz dun candil alimentado con carburo foron contando con moito detalle todo o vivido naquela lúa de mel que quedaría xa por sempre prendida nas súas lembranzas. E no fondo da cesta fixera tamén o camiño de volta un xoguete con
apariencia de óso que María puxo nos dentes de Souto, o cal fixo ficar moi feliz ao pequeno can que amosaba o seu estado dando chimpos polo céspede ante as risas de todos os presentes. Souto sabía que a súa dona non soamente estaba de volta, senón que ademais se lembrara del durante aqueles días de ausencia e lle trouxera un entretemento
inédito no lugar. Foi por iso que o enganchou na boca e saiu fachendoso cara a rúa para seguramente amosarlle aquel tesouro aos seus compañeiros de tantas e tantas aventuras percorridas entre leiras e regatos.

Os noivos trasladáronse a vivir á casa en cuio baixo ficaba a mencionada tenda de ultramarinos, na porta da cal pendurou Felipe un cartel tallado coas súas mans nunha prancha de madeira de castiñeiro na que se podía ler “O Recuncho de María”, que sería o novo nome do negocio e baixo a cal podían adiviñarse as siluetas dunha princesa e
dun can. María viu como o seu marido se achegaba cara ela e tapándolle os ollos coas mans a acompañou cara o exterior para amosarlle a xeito de sorpresa o que na súa honra fixera naquela madeira centenaria. Ao velo, e despois de voltar a verse cuberta pola emoción, abrazou ao seu amado coa mesma forza e a mesma frescura coas que o auga baixaba pola coñecida cachueira que na entrada da aldea facía o río para salvar un cambio de altitude moitas veces visitado. Baixo o son dese salto habían pasar xuntos moitas das tardes de lecer, no mesmo lugar do que xurdira a lenda da serpe namoradeira que contaban os maiores ás novas xeracións relatándolles como unha moza se achegaba todos os días ata alí para peitearse mentres choraba maldecindo a súa mala sorte, e por cada pelo que caía na auga medraba unha serpe negra que amedrentaba á poboación; pero unha das veces, ao fundirse o cabelo coa auga cristalina saiu unha de cor branca que lle fixo saber á moza que si a deixaba nunha das leiras do seu pretendido este se namoraría perdidamente dela. Así o fixo, e pouco tempo despois uníronse para sempre nunha vida que lles transcorreu pola senda da sorte, da saúde e da felicidade. Remataban os avós contando que dende aquelas son moitas as mozas que tentan ter a mesma sorte e soltan cabelos na auga coa ilusión de ollar como unha serpe branca lles concede os seus desexos.

Preto de dous anos despois chegaron Xulia e Martiño, dúas xoias xemelgas de pel canela e pouco peso. Con eles quedou instalada para sempre a felicidade no seo daquela famila. Medraron sans. Para durmir sempre lles contaban o mesmo conto, aquel de cabazas e ratos que tornaban en carrozas e cabalos ate a media noite; as mesmas
historias coas que tantas veces conciliara o sono a súa nai e que agora lles narraban a eles. Cada noite llelo contaban de xeito distinto, pero sempre co mesmo significado, sempre facéndolles saber que con constancia e tenacidade chegan os bos resultados e que non fai falla ter moitos bens materiais para ser feliz, pois desfrutando dos pequenos praceres e da calor familiar que a vida nos pon de fronte é suficiente para chegar a este estado de plena felicidade. Así o fixo María durante toda a súa existencia e así quería que pasara tamén cos seus fermosos pequerrechos.

Cando unha doenza a xeito de febres ou catarros lles caía enriba sempre chegaba a señora Rosa, xa bisavoa, cos seus caldiños de pita, bafos de eucalipto e outros moitos remedios caseiros que ate ela chegaran como froito da sabedoría popular transmitida de pais a fillos. Cando a noite o escurecía todo e os meniños xa durmían, para aproveitar a visita todos quedaban ao fiadeiro na cociña do fogar tomando uns groliños dunha queimada preparada con agarimo polas mans octoxenarias de Rosa, quen lles repartía aquela brebaxe compoñedora de gorxas e purificadora de espíritos. Ao remate, mentres o resto ía cara as habitacións, María botaba por riba unha prenda de lá a saía á galería para ollar as estrelas e dárllelas grazas por iluminar coa súa maxia todo o seu entorno e
permitir que todos medraran ledos, sans e fortes. Á mente lle chegaban imaxes do pasado, cando deitada no regazo de súa nai naquelas noites de San Lourenzo saían para perseguir coa mirada ás moitas estrelas que convertidas en bágoas deste santo caían de xeito fugaz e cumprían os desexos de quenes eran rápidos e lograban velas. Unha delas,
a mesma á que agora María lle agradecía cada noite, debeu ser a que anos atrás a escoitou e a colmou de felicidade, porque ela soamente lle pedira iso, ser feliz. Ate alí se achegaba tamén o fiel Souto, buscando a derradeira carantoña do día. E despois, unha vez repartidos sendos bicos aos pequenos, camiñaba cara o seu cuarto co desexo de que ao día seguinte todo fose do mesmo xeito e as tornas no trocasen o seu camiño; confiaba
na súa estrela e sabía que non lle ía fallar; tiñan un trato, e todos saben que os tratos entre estrelas e princesas están para cumplilos.

Aproveitando o sol da mañán saía a pasear levando aos pequenos nun carriño, así foi como coñeceu a Francisca, Lola e Rosalía, tres nais primeirizas coma ela que tamén chegaran ao pobo despois de casar. As horas compartidas naquelas camiñatas foron a semente que converteu a estas catro mulleres en inseparables amigas. Xuntas
falaban do crecemento dos cativos, do vivido no seu novo lugar de residencia e ate de cando a precavida señora Rosa lle deixaba a María nunha das alacenas da cociña pequenas bolsas de ruda, ese arbusto que espanta o mal de ollo e mesmo axuda a voltar o leite ás nais. Para todas era motivo de ledicia o saber que cada mañán voltarían a estar xuntas, que poderían unha vez máis deixar voar as súas imaxinacións pensando en que serían os seus nenos de maiores, para os que desexaban unha vida cando menos como a que elas nese intre tiñan, chea de amor, de tranquilidade e de amizade. Elas non precisaban parar no salto do río a deixar caer cabelos na auga, pois xa tiñan aos seus príncipes na casa e por iso anceiaban a mesma sorte para os seus descendentes. Mentres tanto, alí seguirían as catro amigas, camiñando entre risas, soños e unha complicidade que cada vez se ía facendo maior. E diante desta especie de comitiva que discurría polos camiños do pobo ía sempre Souto, ledo por sentirse parte importante do grupo e por seguir levando no boca aquel xoguete chegado anos atrás da tenda de Anselmo. Moitas
veces se lembraba María daquel home, preguntándose se seguiría rexentando o negocio na coruñesa rúa de San Andrés ou se voltaría ao seu Ourense natal, sen saber que o destino lle tiña gardada unha emocionante sorpresa para uns días despois, pois avanzado o verán e achegándose ilusionantemente o 25 de xullo, todo ía estando preparado para
celebrar un Santiago máis. Así que a familia trasladouse a pasar uns días á casa materna para disfrutar duns días de festa e algarabía. Manolo xa voltara da outra beira do océano e con el trouxo coma sempre novas historias que contar e moitas gañas de sentir a cercanía dos seus. Todo ía tomando xeito na casa, os xantares da festa, as camas
preparadas para recibir aos visitantes, e como non, o sabroso roscón da avoa, un deses praceres que o emigrante retornado saboreaba ao tempo que á mente lle voltaban infinidade de lembranzas vividas cando inda de cativo pasaba os seus días naquel pobo natal causante de tantas morriñas e saudades sufridas no forzado exilio americano, pero
que en nada se quedaban cando estaba de volta sentado á mesa da festa.

O día do patrón ao sair da misa, e mentres tomaban uns refrescos acompañados
de aceitunas a carón da música da charanga que amenizaba a sesión vermouth, un home
de cabelos brancos que se lle adiviñaban baixo o chapeu de ala ancha, traxe gris,
garabata a xogo e camisa branca, achegouse cara os presentes e saudou a María e a
Felipe. Unha bágoa caeu pola meixela da feliz María mentres con voz emocionada lle
dicía “querido Anselmo, por fin voltamos a vernos”. Aquel home chegara dende a
Coruña aceptando a invitación que anos atrás deixaran selada na tenda de recordos, e
con el traía un bolígrafo prateado para Felipe, un broche dourado para María e un novo
óso de xoguete para Souto. Para os cativos non había agasallo, pois non sabía deles,
pero botou man á carteira e deulles unhas moedas para que gardaran nos seus petos.
Feitas as presentacións oportunas e despois de bailar uns cantos pasodobres marcharon
cara a casa onde xa agardaba por eles a mesa posta, o viño nas xerras e o pan do forno
común descansando nas paneiras. Por suposto, a vaixela nova, esa que sempre se
deixaba para as grandes ocasións, brilaba enriba do mesado acompañada da cubertería
de festa. Todos se foron acomodando ao redor para dar boa conta dos pratos con tanto
agarimo preparados que conformaban o xantar da celebración. Risas, contos, historias
lembradas e novas experiencias ían dando xeito á tertulia que todos tiñan mentres
saboreaban a oferta culinaria. Entremeses e ensaladilla para a sobremesa, cordeiro asado
como prato forte e flan, arroz doce e roscón para os postres. Ao remate café de pote,
algunha que outra infusión, e licores caseiros que todos tomaron ao tempo que das
gorxas lles ían saindo as letras de cancións tradicionáis que lle daban ambiente festivo a
aquela reunión. Cando xa se fixo hora de sair ao baile chegaron Francisca, Lola e
Rosalía coas súas respectivas familias, e así todos xuntos marcharon cara o torreiro da
festa a bailar, mercarlle uns doces aos pequenos e rosquillas para a avoa que quedara na
casa descansando de tantas horas de traballo postas á disposición dos seus. Foi entón
cando María voltou a pechar os ollos para agradecerlle de novo á súa estrela todos os
momentos de felicidade que estaba pasando. Felipe que a coñecía perfectamente e sabía
o que significaban aqueles ollos pechados, achegouse a ela e deulle un bico na fronte ao
tempo que ela llo devolvía a xeito de carantoña, pasándolle a man pola cara mentres se
miraban con ollos de amor e complicidade.

Remataron as festas, Anselmo despediuse coa intención e a promesa de voltar de
novo para o ano seguinte e o verán seguiu transcorrendo entre paseos mañaneiros,
mergulladas no río, atención aos clientes na tenda de ultramarinos e noites de conversa
baixo a luz das estrelas. Pero inda que non o parecera cada día era distinto, sempre
cousas novas, como cando chegaron ao pobo os da liña telefónica para aumentar as
infraestructuras e consecuentemente o número de abonados. No “Recuncho de María”
xa había tempo que tiñan teléfono, o cal se convertira nunha especie de centraliña local
á que todos acodían a chamar ou agardar inquedantes por algunha conferencia
prometida que inda que se facía agardar sempre chegaba. Os tres técnicos estiveron case
unha semana e quedaron de aluguer na casa de Rosalía, que fixera unhas habitacións
novas pola outra parte do patio e grazas e eso conseguiu uns cartos extras dándolle cama
e comida aos seus efímeros hóspedes. Traballaban entre cables e postes sempre
rodeados das curiosas miradas dos nenos e baixo os consellos dos máis maiores que
tamén se achegaban ás zonas de traballo permitíndose o luxo de indicarlle o mellor xeito
de facelo. Iso si, nunca lles faltou unha xerra de auga fresca da fonte coa que paliar a
sede e a calor que ía naquelas datas, pois ademais de falar, os anciáns tamén se
preocupaban de que os visitantes tiveran unha boa estancia na aldea. Para o día que
remataron, todos os veciños pensaron que estaría ben xuntarse no teleclub e disfrutar
dunha merenda coa que convidar a estes tres homes que non saían do seu asombro ante
a espectacular acollida e felíz estancia que todo o pobo lle ofrecera. Chourizos e xamón
da casa, varias latas de conservas, queixo do país, viño recén saído das adegas,
limonadas para os nenos, bica e algunhas rosquillas que quedaran da festa foron os
elementos dos que todos disfrutaron naquel serán de despedidas e agradecemento. O
señor Lourenzo animado pola festa montada mandou que lle trouxeran o seu acordeón e
tocou sen descanso mentres o resto dos presentes bailaban e conversaban nunha velada
que se extendeu ate ben entrada a madrugada. Así era a vila na aldea, sempre disposta a
ofrecer aos seus veciños intres de festa sen importar os motivos para organizalas, nunca
faltaba unha excusa para que todos os veciños se puxeran de acordo e pasar xuntos as
súas horas de lecer, fomentando así a amizade e as boas relacións, o que lles daba a
todos unha boa dose de felicidade e de disfrute deses sinxelos praceres da vida dos que
María lles falaba cada noite aos seus cativos.

Nunha desas tardes de moito que facer e pouco que contar, mentres na tenda
gardaban as mercancías recén chegadas, unha extrana sensación percorreu o corpo de
María, sabía que nese mesmo intre algo remataba de pasar, esa sensación interior que
tiña así llo facía predecir. Ergueuse con calma para non alertar a quenes a acompañaban
e saiu cara o exterior tentando que o que viran os seus ollos lle dera a resposta ao que
sentía o seu corazón. E alí no chan, tendido e coa mirada triste, ficaba Souto; o camión
que daba volta cara atrás despois de deixar o material petou non se sabe como contra
unhas caixas alí apiladas que foron caer enriba do pobre can, sen que se souberan inda
ben as consecuencias daquel feito. Agachouse para acariñalo, colleuno no seu colo e
despois de avisar a Felipe correu cara a casa de Rosalía para que a levara no seu coche
ate a clínica que o veterinario da zona tiña na vila. Alertadas polos berros sairon tamén á
rúa Lola e Francisca, quenes non dubidaron e subirse ao vehículo xa en marcha para
acompañar á súa querida amiga e ao mancado can. Chegaron ao despacho de Don
Benito e lle fixeron saber o acontecido. Nuha camiña de chapa deitaron a Souto mentres
o veterinario lles pedía a todas que sairan daquela estancia e fosen a sentarse na sala
contigua agardando ate que as avisara. Unha irrematable hora despois, que se lles fixera
longa coma se dun día enteiro se tratase, a asistente de Don Benito saiu para avisar a
María e permitirlle a entrada na sala de operacións. As que quedaran fóra víronse
sumidas na máis incerta das incertezas, nada sentían no interior, soamente o silencio que
o dominaba todo e chegaba ate elas revirando en desexos de saber que era o que estaba
pasando detrás daquela porta á que non eran quenes de quitarlle ollo. O manubrio
moveuse cara abaixo e apareceu María, cun sorriso que lle inundaba toda a cara e que
soamente interrompeu para contarlles ás súas amigas que a agardaban que todo estaba
ben; Souto tería que descansar uns días ate que a patiña se lle compuxera de todo e
despois a correr coma sempre.

Alí estaban unha vez máis as catro xuntas, Francisca, Lola, Rosalía e María,
catro mulleres satisfeitas pola nova recibida, unidas polo destino, e felices, moi felices
de terse coñecido e de disfrutar da amizade que as unira para sempre nesa vida que lles
tocara vivir. Sen grandes riquezas, sen grandes dispendios, sen grandes luxos … pero
coa saúde e as forzas suficientes como para que os pequenos praceres cotiáns lles
colmaran os seus desexos mentres se sentían persoaxes dun conto de fadas no que catro
mociñas camiñaban sempre en zapatos de cristal.

Autor: Carlos X. Ares Pérez (Viana do Bolo – 2015)

Artigos relacionados

Back to top button